Die ou kinderliedjie “Ver in die wêreld, Kittie” kom sommer onwillekeurig by ’n mens op wanneer die gesprek gevoer word oor Afrikaners wat nou al in hul duisende verstrooid oor die wêreld heen woon. Vervang jy die woord “Kittie” met “Afrikaans”, kry die lirieke ’n heel ander, maar tog gepaste betekenis wat so wil-wil lyk asof dit tog die storie van Afrikaans in die buiteland vertel.
“Ver in die wêreld, Afrikaans / Afrikaans oor die see / sy laat haar swaai / sy laat haar draai / sy laat haar nie verraai …” Soos “Kittie” het Afrikaans nou ook al haar plek in die vreemdste uithoeke van die wêreld gevind, ver oor die see, maar tog laat hierdie geliefde taal haar nie verraai nie en vind Afrikaners in die buiteland steeds allerlei maniere om hul taal te “gebruik”. Of Afrikaans nou gepraat, gelees, geskryf, “ge-WhatsApp”, geluister of gekyk word – selfs onder jarelange Afrikaanse ekspats is daar talle wat steeds “die soetste taal” naby aan hul bors hou.
Michelle Oelofse, wat reeds 18 jaar lank in Australië woon, verduidelik haar en haar gesin se gebruik van Afrikaans heel bekkig: “Ons huistaal is Afrikaans en ek leer my kinders Afrikaans. Ons luister Afrikaans, praat Afrikaans, maar soen in Frans!”
Die gebruik van Afrikaans is skynbaar ook nie net beperk tot Afrikaanse ekspats nie en daar waar Afrikaanssprekendes hul vestig, kry aangetroude familielede en die spreekwoordelike kind en kraai elkeen ’n stewige dosis Afrikaans. Elsa van der Westhuizen is sedert 1998 in die buiteland en het al in Indonesië, Kirgistan en Saoedi-Arabië gewoon. Dié oudonderwyser het die leerders in haar klaskamer Afrikaanse liedjies geleer.
Hendrik Kruger en sy gesin het hulle in Januarie 2010 in St. Louis in die Amerikaanse deelstaat Missouri gevestig. In die Kruger-gesin praat ’n ieder en ’n elk Afrikaans en selfs hul Amerikaanse skoondogter leer nou ook dié taal aan. Boonop beloof Kruger, wat in Oktober oupa word, om ook hul Amerikaanse kleinding Afrikaans te leer. Hy spog dat twee Afrikaanse frases veral maklik is om vir hul Amerikaanse vriende te leer – baie dankie en baie koud. Vir eersgenoemde leer hulle hul vriende bloot om te sê “buy a donkey” en in die tweede geval werk “buy a coat” soos ’n droom.
Deléne Wassermann verduidelik dat hulle in Engeland steeds heelwat Afrikaanse vriende het en dat hul dogter selfs haar skoolmaatjie Afrikaans leer.
Dit is egter ook duidelik dat talle Afrikaanse ekspats reeds oorgeskakel het na die eerstetaal van hul nuwe tuisland – of dit nou Nederlands, Engels of Duits is. En hoewel sommige steeds van tyd tot tyd Afrikaans praat, kry kinders van een of meer Afrikaanse ouers in die buiteland nou ook ander wêreldtale saam met hul moedersmelk in. Anneli Terre Blanche woon al 31 jaar in Nederland, is getroud met ’n Nederlander en hul hele gesin praat Nederlands. Met haar Suid-Afrikaanse vriendinne praat sy wel nog Afrikaans. Eelco van den Bosch woon ook al meer as ’n kwarteeu in Australië en hoewel sy kinders nog Afrikaans praat en lees, het hul kleinkinders net ’n basiese kennis van die taal.
Boekwurm: Die Afrikaanse boekwinkel Doer Onder
Jeannie van Zyl, ’n Afrikaanssprekende siviele ingenieur, se aanlyn boekwinkel Boekwurm klink asof dit iewers vanuit die hartjie van ’n Afrikaanse stad soos Pretoria bedryf word. Hier word Afrikaanse boeke, Bybels, resepteboeke, storieboeke en allerhande Afrikaanse leermateriaal verkoop. En dit verkoop boonop soos soetkoek. Tog is Jeannie lankal nie meer op die Afrika-kontinent nie. Sy het al in 2017 haar Aussie-man, Kieran, Afrikaans geleer en woon reeds sedert 2018 in Sydney, Australië.
Vir haar is haar taal deel van haar en haar kinders se kulturele identiteit, skryf sy in ’n blog op AfriForum Wêreldwyd. “Ons doen wat ons kan om Afrikaans hier in ons huis te koester. Ons lees Afrikaanse boekies dat dit klap! Ons sing liedjies, gesels en speel in Afrikaans. Ons voer videogesprekke met almal in Suid-Afrika. Ons ondersteun sport in Afrikaans. Afrikaans is ’n briljante, kleurvolle, raaksê-taal. Dit is ’n besigheidstaal, ’n liefdestaal, ’n kooktaal, dié rugbytaal, ’n taal vir speel, bid en leer. So ek wil my deel doen om Afrikaans ook in die buiteland te bevorder.”
Vyf wenke: Hou Afrikaans só aan die gang in die vreemde
AfriForum Wêreldwyd is ’n platform vir elke Afrikaner wat in die buiteland woon, maar steeds in voeling met sy of haar geboorteland wil bly. Sue-Ann de Wet, AfriForum se hoof van Diaspora, gee hierdie praktiese wenke vir hoe Afrikaanssprekende gesinne steeds die gebruik van hul moedertaal kan bevorder.
- Lees Afrikaanse nuus (GRATIS!)
Gaan klop gerus (in Afrikaans) aan by die Afrikaanse internetkuierplek Maroela Media. Op dié mediahuis se webtuiste kry lesers gehaltenuus en ’n groot verskeidenheid ander inhoud. Sluit op dié manier aan by die gemeenskap waar ’n gemiddeld van twee miljoen lesers elke maand saam lees én saam kuier.
2. Kry jou kykgenot in Afrikaans (GRATIS!)
AfriForumTV is ’n relatiewe nuweling in die AfriForum-familie. Hier maak duisende kykers oor die wêreld heen hulle nou al tuis voor dié “kassie” om Afrikaanse vermaak, aktuele inhoud, toegang tot Afrikaanse kinder- en geestelike programme, asook radio-uitsendings aanlyn en geheel en al gratis te ontvang.
3. Dis goed om te WEET (GRATIS!)
Op die aanlyn ensiklopedie en e-naslaangids WEET kan kinders (en volwassenes) na hartelus lees oor alles en nog wat. Dié platform gee aan jongmense toegang tot betroubare inligting in Afrikaans wat as naslaanbron vir skooltake en -opdragte gebruik kan word. Soek die kleinspan feite oor die maanlanding, die Groot Muur van China, die Verenigde Nasies of selfs Griekse mitologie? Met honderde goed nagevorste artikels in meer as ’n dosyn kategorieë het WEET die antwoorde waarna hulle op soek is. WEET is ’n inisiatief van Maroela Media.
4. Wolkskool: In die “wolke” oor Afrikaans
Wolkskool is ’n inisiatief van die Solidariteit Skoleondersteuningsentrum (SOS) en is gestig om akademiese prestasie in Afrikaans enige tyd en op enige plek te help verbeter. Duisende Afrikaanse leerders in Suid-Afrika is reeds hierby ingeskakel, maar Afrikaanse leerders in die buiteland – veral dié wat net tydelik daar woon en in die tussentyd tuis onderrig word – sal ook baat by dié model. Dié aanlyn leerplatform bied meer as 16 000 videolesse, werkkaarte en assesserings in agt laerskool- en sestien hoërskoolvakke in Afrikaans aan.
5. Gesels, lag en braai in Afrikaans
Moenie die waarde van jou Afrikaanse gemeenskap onderskat nie. Afrikaanse video-oproepe na familie by die huis, kuiers saam met Afrikaanse vriende in jou omgewing en Afrikaanse gemeenskappe in die buiteland – soos kerke – gee oud en jonk kans om Afrikaans te praat en langs ’n braaivleisvuur in die vreemde sommer terselfdertyd ook die kultuur vuurwarm en aan die gang te hou.
